Operacije na tankom crevu

Priprema za operaciju | Rizici | Stoma | Ishrana | Poruka hirurga

Hirurgija tankog creva najčešće podrazumeva resekciju dela tankog creva sa primarnom rekonstrukcijom digestivnog puta, odnosno spajanje krajeva tankog creva nakon resekcije, kao i resekciju tankog creva sa izvođenjem privremene ili stalne stome.

To je procedura koja se izvodi zbog inflamatorno izmenjenog zida tankog creva kod Kronove bolesti usled čega dolazi do suženja lumena creva i nemogućnosti pasaže sadržaja. Ovim postupkom se širi mesto suženja creva i štedi dužina samog creva. To je vrlo bitno kod onih pacijenata koji su pretrpeli ranije resekcije tankog creva da bi se izbegao razvoj sindroma kratkog creva, odnosno doveli tanko crevo na dužinu koja je nedovoljna za adekvatnu resorpciju hranljivih materija iz hrane koju unosimo.

Tanko crevo može da bude izvedeno na prednji trbušni kao mesto unosa hrane u organizam („feeding enterostoma“). To se izvodi kod pacijenata koji iz nekog razloga ne mogu da unose hranu na usta ili je neophodno zaobići određeni deo digestivnog trakta, a omogućiti adekvatan unos hranljivih sastojaka i energije kod pacijenta. Treba istaći da su ovo samo neki od primera hirurških zahvata koji se mogu izvoditi na tankom crevu i da se sve operacije na tankom crevu mogu izvoditi klasičnom, odnosno otvorenom hirurškom tehnikom ali i minimalno invazivnom hirurškom tehnikom, odnosno laparoskopskom hirurgijom.

Doktor Zagor Zagorac ima veliko iskustvo u operacijama debelog i tankog creva, hemoroida i drugih gastroenteroloških stanja koje pacijentima otežavaju svakodnevni život, te nam je predstavio najčešće razloge zbog kojih je potrebno operisati tanko crevo:

1. opstrukcija na tankom crevu (strana tela, priraslice usled prethodnih operacija ili urođene, tumori ili divertikulumi koji blokiraju normalnu pasažu odnosno prolaz hrane kroz digestivni trakt);
2. zapaljenske bolesti, kao što je to Kronova bolest;
3. perforacije tankog creva uzrokovane različitim stanjima;
4. krvarenje u tankom crevu koje se ne može zaustaviti endoskopskim procedurama;
5. tumori tankog creva;
6. ishemija tankog creva, usled nemogućnosti ishrane određenog dela tankog creva.

Priprema i oporavak od operacije

Priprema zavisi i od toga da li se operacija izvodi kao planirana ili se radi o hitnom hirurškom postupku koji se sprovodi iz vitalnih indikacija. Međutim, postoje neki opšti koraci koje pacijenti treba da slede pre operacije tankog creva. U prvom redu je detaljno upoznavanje lekara sa opštim stanjem pacijenta, pratećim oboljenjima, kao i dodatnim pregledima i analizama kako bi pacijent spreman ušao u hiruršku proceduru. Zatim, važno je određivanje adekvatne preoperativne ishrane kako bi se creva pripremila za operativni postupak, prekid uzimanja određenih lekova (npr. lekovi za razređivanje krvi) odnosno njihova zamena drugim lekovima koji obezbeđuju sigurnije izvođenje operativne procedure bez nepredviđenih komplikacija (npr. krvarenje).

Nakon operacije, pacijenti će biti podvrgnuti postoperativnoj nezi, koja uključuje praćenje vitalnih parametara, kontroli bola, te postepenog uspostavljanja normalne ishrane. Uopšteno, potpuni oporavak nakon operacije tankog creva može potrajati od nekoliko dana do nekoliko nedelja, pa i meseci, zavisno o složenosti operacije, opšteg stanja pacijenta, pratećih oboljenja kao i prisustva, odnosno odsustva komplikacija. Važno je slediti savete lekara koji leči pacijenta i redovno se javljati na kontrole, kako bi se osigurao uspešan oporavak.

Rizici i komplikacije

Operacije na tankom crevu, kao i svaka hirurška procedura, nosi određene rizike i moguće komplikacije. Razumevanje ovih rizika može pomoći pacijentima da se bolje pripreme i donesu adekvatne odluke za svoje zdravlje. U neke opšte rizike odnosno komplikacije koje se javljaju i u hirurgiji drugi organa i regija spadaju: lokalna i sistemska infekcija, intraoperativno i postoperativno krvarenje, duboka venska tromboza, plućna embolija, alergijske reakcije na anestetike ili lekove koje pacijent prima tokom operativnog postupka, različite respiratorne komplikacije, hronična bol, neadekvatno zarastanje postoperativne rane, stvaranje keloida itd. Tokom operacije na tankom crevu može doći do akcidentalnog oštećenja okolnih organa poput debelog creva ili okolnih krvnih sudova što dodatno može komplikovati primarni hirurški postupak.

Postoperativno suženje lumena tankog creva na mestu spoja, ishemijske komplikacije, stvaranje adhezija odnosno priraslica takođe mogu biti komplikacije ove hirurgije. Kao posledica resekcije creva, naročito ako je uklonjen veći segment tankog creva, može doći do komplikacija u vidu smanjenja resorpcije hranljivih materija, vitamina i minerala neophodnih za normalno funkcionisanje organizma. Operacije tankog creva mogu biti neophodne za rešavanje raznih medicinskih stanja, ali je važno biti svestan potencijalnih rizika i komplikacija. Informativan pristup i otvorena komunikacija s medicinskim osobljem ključni su za uspešan ishod i oporavak.

Kada je stoma privremeno, a kada trajno rešenje?

Stoma predstavlja izvedeni kraj tankog creva na prednji trbušni zid iz koga se prazni crevni sadržaj izvan organizma. Privremeno izvedena stoma se u narednom hirurškom zahvatu rekonstruiše i uspostavlja se normalan, prirodan tok crevnog sadržaja, dok trajna stoma predstavlja trajno uspostavljen arteficijelni otvor na prednjem trbušnom zidu. Postoje i neresekcione hirurške procedure koje se izvode na tankom crevu kao što je to strikturoplastika.

Privremena stoma se postavlja u onim situacijama kada postoji određeni rizik od popuštanja spoja dva crevna kraja (prisustvo infekcije kod npr. perforacije creva) ili radi derivacije sadržaja kome nedozvoljavamo dolazak na spoj creva koji je načinjen nakon stome čime se omogućava njegovo nesmetano zarastanje. Dalje tu su stome koje koristimo za privremeno hranjenje pacijenta do uspostavljanja njegove normalne ishrane preko usta.  U slučajevima gde je rizik od komplikacija visok, privremena stoma može se postaviti kako bi se omogućila bolja kontrola i praćenje stanja pacijenta. Trajna stoma se postavlja u slučajevima nekih nepovratnih stanja kod kojih je došlo do teških oštećenja creva (maligni tumori, traume ili upalni procesi), koja iz nekog razloga ne mogu biti sanirana operativnom procedurom. Kada je potrebno ukloniti značajne delove tankog creva, što onemogućava normalnu funkciju probave i izlučivanja, naravno u slučajevima kada bi nastavak normalne funkcije creva značio izuzetno loš kvalitet života, trajna stoma može biti bolja opcija za pacijenta.

Odluku o tome hoće li stoma biti privremena ili trajna donosi hirurg i ta odluka se temelji na pacijentovom zdravstvenom stanju, vrsti bolesti, i očekivanjima o oporavku. Pacijent mora biti uključen u donošenje odluke pre operacije, odnosno moraju mu se izložiti sve opcije sa kojima može biti suočen.

Ishrana nakon operacije tankog creva

Nakon operacije tankog creva, pravilna ishrana igra ključnu ulogu u oporavku i održavanju zdravlja kako probavnog sistema tako i organizma u celini. Pacijenti se često suočavaju s promenama u apsorpciji hranjivih materija, što može uticati na njihove prehrambene potrebe.

U prvim danima nakon operacije, pacijenti će obično početi s tečnom dijetom (supe, čorbe, sokovi i voda) kako bi se smanjilo opterećenje probavnog sistema i stimulisao rad creva. Nakon toga u ishranu se uvode druge vrste namirnica do potpunog uspostavljanja za pacijenta prilagođenog režima ishrane. Meso, riba, jaja, mlečni proizvodi i mahunarke pomažu u oporavku i izgradnji tkiva. Zavisno od individualne tolerancije, maslinovo ulje, avokado i orašasti plodovi mogu biti uključeni. U početku, može biti korisno izbegavati visokovlaknaste namirnice (npr. celovite žitarice, voće i povrće) dok se probavni sistem ne oporavi. Postepeno uvodite vlakna u ishranu kako bi se izbegli problemi sa probavom.

Važno je piti dovoljno tečnosti, posebno vode, kako bi se sprečila dehidracija.

Poruka čitaocima

Hirurgija tankog creva može značajno uticati na kvalitet života pacijenata. Promene u probavnom sistemu, fizičkom zdravlju, i psihološkom stanju mogu postaviti niz izazova. Mnogi pacijenti doživljavaju bol i nelagodnost tokom oporavka, što može otežati svakodnevne aktivnosti. Problemi poput dijareje, nadutosti i problema s apsorpcijom hranjivih materija mogu značajno uticati na svakodnevni život. Oporavak može biti fizički iscrpljujući, a neki pacijenti se suočavaju s umorom zbog smanjenog unosa hranjivih materija. Ovakve stvari mogu dovesti do razvoja anksioznosti i depresije, što dodatno otežava oporavak.

„Pravilna ishrana je od suštinskog značaja za oporavak. Razumevanje izazova s kojima se pacijenti suočavaju i aktivno uključivanje u njihov oporavak može značajno poboljšati njihov kvalitet života. Brinite o sebi i budite strpljivi tokom procesa oporavka“, poručuje dr Zagor Zagorac.