Rikecioze

Uzrok nastanka

Danas je poznato preko 20 tipova patogenih rikecija. Za rikecije se nekada smatralo da se nalaze na prelazu između virusa i bakterija, dok se danas ubrajaju u bakterije. Prirodni rezervoar rikecija je digestivni trakt različitih insekata (buve, vaši). Čovek oboli samo kada slučajno uđe u lanac pacov-buva, krpelj-ovca. Izuzetak čini R. provazeki, jer je čovek njen jedini domaćin, a oboljenje se prenosi u zatvorenom krugu čovek-vaš-čovek. Ulazno mesto za većinu rikecioza predstavljaju mikro lezije kože, dok kod Q groznice put ulaska može biti respiratorni trakt.

Klinička slika najčešćih rikecioza

Pegavac (typhus exanthematicus)-uzrokuje ga Rickettsia prowazeki, prenosi se isključivo belim vašima. Nakon inkubacije koja traje 10-14 dana dolazi do pojave ospe i teškog tifoznog stanja. Bolest počinje naglo sa jezom, drhtavicom, glavoboljom, pojavom mučnine i povraćanjem. Javlja se bol u svim mišićima i zglobovima, temperatura dostiže 39-40 stepeni, bolesnik je upadljivo crvenog lica i očiju, koža je topla, suva, crvena, jezik je suv, ispucao. Zatim nastaje drugi, tifozni stadijum koje se karakteriše tifoznim stanjem-bolesnik bunca, uznemiren je, razdražljiv, agresivan, sa epizodama depresije. Javalja se ospa, koja se gubi na pritisak, a nema je na licu, dlanovima i tabanima, Uvećane su jetra i slezina. Ovaj stadijum traje 12-14 dana, a oporavak koji sledi 20-30 dana.

Brill-Zinsserova bolest (obnovljeni pegavac)-uzročnik je isti, javlja se kod ljudi koji su već preležali pegavac. Bolest počinje naglo sa visokom temperaturom, bolovima u mišićima i zglobovima, jakom glavoboljom i nesanicom. Sve ove tegobe traju 5-6 dana i za to vreme se u predelu mišića javlja ospa koja se širi na grudi i leđa, ali ne i na donje ekstremitete. Bolesnik je miran i komunikativan jer se na razvija tifozni stadijum.

Q groznica-uzročnik je rikecija Coxiella burnetii. Inkubacija traje 2-3 nedelje, a zatim naglo raste temperatura praćena jezom, groznicom, bolovima u mišićima i zglobovima i jakom glavoboljom. Bolesnik se žali na umor, preznojavanje i mučninu. Tek krajem prve nedelje se javljaju simptomi od strane respiratornog trakta, u vidu suvog nadražajnog kašlja, oskudnog iskašljavanja koje može biti i sukrvičavo. Intersticijalna pneumonija (zapaljenje pluća) koja se javlja kod polovine obolelih može biti praćena oštećenjem jetre sa povišenim vrednostima aminotransferaza.

Kod jednog broja inficiranih bolest može da protekne sa slikom oštećenja srca, u vidu perikarditisa (zapaljenje srčane kese), miokarditisa (zapaljenje srčanog mišića)  koji imaju progresivan tok i lošu prognozu; zatim sa slikom gripa, meningitisa, encefalitisa, tromboflebitisa.

Dijagnoza

Postavlja se na osnovu  epidemioloških podataka, anamneze, kliničke slike i laboratorijskih nalaza, seroloških reakcija (Weil-Welixova reakcija).

Lečenje

Kauzalna terapija rikecioza se sastoji u primeni antibiotika i to pre svega tetraciklina i hloramfenikola. U simptomatskoj terapiji pored nadoknade tečnosti i primene vitamina moguća je aplikacija kortikoida.