Tuberkuloza kože

Kliničko ispoljavanje tuberkuloze kože može biti različito. Na to su od uticaja različiti faktori: životno doba bolesnika, broj i virulencija uzročnika, lokalizacija promena, način infekcije, imunološko stanje obolelog.

Tuberkuloza kože izazvana je Kochovim bacilom (Mycobacterium tuberculosis) humanog, ređe animalnog bovinog tipa. Način infekcije može biti egzogena kontaminacija od bolesnih ljudi ili bolesnih životinja, per continuitatem, limfogeno ili hematogeno.

Anergija postoji kod osoba, najčešće sasvim male dece koja nisu došla u kontakt sa bacilom tuberkuloze ili je ovakav nalaz tuberkulinskog ispitivanja ubrzo posle infekcije te nije bilo vremena da organizam razvije specifičnu reakciju na prisustvo uzročnika bolesti.

Tuberculosis cutis primaria – oboljenje nastaje egzogenom infekcijom bacilom
tuberkuloze te su promene lokalizovane najčešće na koži lica (kod dece      ljubljenjem) ili na prstima ruku i kolenima. Posle inkubacije od tri nedelje razvija se čvorić (tuberculum, lupom) lividno crvene boje od veličine sočiva do veličine zrna graška. Posle nekoliko dana se razmekšava zbog kolikvacione nekroze, potom sledi stvaranje ulceracije podrivenih ivica, neravnog dna prekrivenog gnojno nekrotičnim masama. Proces se širi na regionalne limfne žlezde, formira se tuberkulozni limfadenitis u kome u razvojnoj fazi sledi nekroza, perforacija površne kože i izbacivanje nekrotičnioh masa. Promene zarastaju formiranjem glatkog ožiljka. Opšti poremećaji, malaksalost i subfebrilnost su slabijeg intenziteta. Prognoza je vrlo ozbiljna ako se bolest javi kod male dece.

Tuberculosis milliaris cutis disseminata – ovo je stanje generalizovane tuberkuloze akutnog toka. Viđa se najčešće kod male dece. Promene su nekarakteristične. To su purpurne makule i sitne papule diseminovane po čitavoj koži. Promene se brzo nekrotično raspadaju, a izlečenje je sa ožiljcima. Prognoza zavisi od blagovremenosti sprovođenja terapije.

Tuberculosis ulcerosa cutis et mucosae cahecticorum – bolest se viđa kod starijih osoba kao diseminacija nekog teškog visceralnog žarišta. Bacil tuberkuloze se izlučuje ispljuvkom, fecesom, urinom. Promene su najčešće lokalizovane periooralno, perigenitalno, perianianalno. Klinički postoje veliki broj ulceracija koje se brzo šire. Plitke su mekanih i podrivenih ivica, a dno im je prekriveno gnojavim i nekrotičnim masama. Izlečenje je sa ožiljcima.

Ovi oblici tuberkuloze viđaju se kod osoba koje su već bile u kontaktu sa bacilom tuberkuloze.

Tuberculosis cutis luposa – ovo je najčešći oblik tuberkuloze kože. Izrazito je hroničnog toka. Promene su lokalizovane na otkrivenim delovima kože, najčešće na licu, ali mogu nastati i na sluzokožama. Osnovna eflorescenca je lupom, čvorić veličine sočiva, mekane konzistencije, zagasito crvene boje. Klinička slika je veoma polimorfna zbog nalaza lupoma u različitim evolutivnim fazama. Ovi mogu biti intaktne površine, sa nekrozom, plićim ili dubljim ulceracijama prekrivenim krustama, krustoskvamama i kasnije se formiraju ožiljci koji su neravni, jače ili slabije prebojeni. Spontanog lečenja nema, ali je moguće zaustavljanje procesa i njegova aktivacija i na mestima stvorenih ožiljaka. Prognostička nepovoljnost je mogućnost razvijanja planocelularnog kracinoma kože na lezijama i ožiljcima.

Tuberculosis colliquativa cutis – ovo je hroničan fistuliziujući oblik tuberkuloze dubljih slojeva kože i žlezda. Oboljenje najčešće nastaje širenjem bacila tuberkuloze limfogeno, hematogeno ili per continuitatem iz prethodno tuberkulozno obolelih limfnih žlezda na vratu ili širenjem tuberkuloznog procesa sa kostiju ili zglobova. Formiraju se inflliltrati iznad kojih je koža adherentna, zategnuta, ljubičastocrvenkasta. Kasnije nastaje nekroza, razmekšavanje, perforacija na koži i fistule. Nakon izlečenja ostaju ožiljci izarazito neravni sa fibroznim mostićima ispod kojih može da se provuče sonda. Na ožiljcima može doći do recidiva lupoma.

Tuberculosis cutis verrucosa – ovo je hronični oblik tuberkuloze kože. Promene su najčešće lokalizovane na otkrivenim delovima kože, na dorzalnim stranama prstiju ruku, u predelu stopala, ređe i na drugim delovima kože. Bolest se ispoljava bradavičastim prominencijama smeđe sivkaste boje sa jače lividnim okolinom. Površina je često jače orožala i sa dubljim ragadama iz kojih se na pritisak može istisnuti gnojav sadržaj.

Tuberculosis indurativa cutis – ovo je hroničan recidivirajući oblik oboljenja. Promene su najčešće lokalizovane na zadnjim stranama potkolenica unilateralno ali i bilateralno. U razvijenoj kliničkoj slici postoji dermohipodermalni infiltrat u vidu nodusa ili ploče. Boja promenjene kože je zagasitolividna. Razvoj kazeozne nekroze može da dovede do pojave ulceracija prekrivenih mrkim krustama. Nakon izlečenja ostaju retrahovani, često hiperpigmwntovani ožiljci.

Tuberculosis papulonecrotica – ovo je hroničan recidivantan oblik bolesti od koga oboljevaju mlađe osobe. Promene su lokalizovane na ekstenzornim stranama ekstremiteta. Klinički se bolest ispoljava čvorićima, tuberkulumima zagasitoljubičaste boje, na kojima se zavisno od evolutivnog toka nalaze mesta destrukcije, pliće ili dublje ulceracije, kruste, krustoskvame a u regresiji kružni udubljeni ožiljci.

Tuberculosis cutis lichenoides – ovo je akutan oblik bolesti koji je posledica hematogene diseminacije uzročnika. Karakteristična je pojava brojnih papuloznih eflorescenci koničnog vrha sa hiperkeratozom. Boje su normalne kože ali mogu biti žućkaste, crvenkaste ili smeđe. Perzistiraju kratko i iščezavaju bez sekvela. Bolesnici su najčešće deca i mlađe osobe.

Postavlja se na osnovu anamneze, kliničke slike, kliničkog pregleda, histopatološkog nalaza i dokazivanjem bacila tuberkuloze u lezijama kože.

Lečenje je uvek dugotrajno. Ordiniraju se tuberkulostatici u kombinaciji od najmanje dva ili tri. Ordinirana terapija mora da bude kontinuirana sve do potpunog iščezavanja znakova aktivnosti bolesti. Lokalna terpija je nespecifična. To su dezinfekciona pranja, antibiotske masti, a kod verukozne tuberkuloze keratolitici i krioterapija u cilju bržeg razaranja promena.

• Dr Isidora Andrejić Sbutega,
• Dr Mirjana Gajić Veljić,
• Dr Nevena Grba,
• Dr Gorana Isailović,
• Dr Zoran Joksimović,
• Dr Nebojša Krstić,
• Dr Đorđe Krstić,
• Dr Predrag Majcan.