Pneumotoraks, epidemiologija, lečenje

Pneumotoraks je stanje koje označava prisustvo vazduha u pleuralnom prostoru.

Vazduh dospeva u pleuralni prostor iz spolja šnje sredine zbog prekida kontinuiteta pleuralne membrane, tj. viscrealne, parijetalne ili medijastinalne pleure i u zavisnosti od toga može biti otvoreni, zatvoreni i tenzioni. Do toga najčesce dolazi rupturom visceralne pleure i prodorom vazduha iz pluća u pleuralni prostor.

Rezultat prodora vazduha u pleuralni prostor je kolaps pluća. Pneumotorax je najčesće unilateralan, retko se javlja bilateralni. Ukupan rezultat pneumotoraksa je gubitak volimena pluća, a to može ugroziti život bolesnika sa respiratornom insuficijencijom.

Klasifikacija

Pneumotorax se kalsifikuje na:

•    Spontani (primarni  i sekundarni)
•    Traumatski
•    Jatrogeni

Spontani poneumotoraks nastaje bez traume ili nekog očiglednog razloga, a traumatski pneumotoraks je rezultat direktne penetrantne ili tupe traume grudnog koša zbog koje nastaje rascep bronha, pluća i visceralne plure, jednjaka, zida grudnog koša i parijetalne pleure.

Spontani pneumotoraks se deli na:
•    Primarni
•    Sekundarni

Primarni spontani pneumotoraks se javlja kod inače zdravih osoba za koje se zna da nemaju poznatu plućnu bolest.

Sekundarni spontani pneumotorax nastaje kao komplikacija klinički ili radiografski utvrđene bolesti pluća, najčešće hronične opstruktivne bolesti pluća. Pneumotoraks može izazvati parcijalni ili kompletan kolaps pluća.

Etilogija primarnog spontanog pneumotoraksa se vezuje za rupturu subpleuuralnih blepsa u vrhu pluća. Patogeneza subpleuralnih blepsa (vazduhom ispunjeni prostori u samoj visceralnoj pleuri) nije u potpunosti poznata, ali je moguće da su one kongenitalne ili nastaju zbog zapaljenja ili poremećaja kolateralne ventilacije. Primarni spontani pneumotoraks se javlja najčesće u fazi mirovanja u životnom dobu oko 20. godine, a redak je iznad 40. godine starosti. Rizične grupe bolesnika za pojavu primarnog spontang pneumotoraxa su:

•    Visoke mršave mlade osobe (zbog povećane razlike u gradijentu pritiska između vrha i baze pluca)
•    Pušači (zbog razvoja bolesti malih disajnih puteva)
•    Klimatski faktori
 

Epidemiologija

Primarni spontani pneumotoraks javlja se pretežno kod zdravih muškaraca. Primarni spontani pneumotoraks predstavlja ozbiljan globalni problem. Javlja se kod zdravih osoba sa opisanom incdencom od 18 do 28 / 100.000 osoba godišnje kod muskaraca i 1.2 do 6 / 100.000 osoba godišnje kod žena. Većina bolesnika je starosti ispod 45 godina. Kjaergaard 82%, George 56.2 %, Coloni 78%.  
 
Podaci o učestalosti muškog pola su slični: Inoye navodi podatak da je odnos 8:1 u korist muškaraca. Primarni sponatani pneumotoraks se nešto češće javlja na desnoj strani, a bilateralni pneumotoraks se javlja kod manje od 10% bolesnika.

Primarni spontani pneumotoraks se klinički najčešće manifestuje bolom u grudnom košu (akutno nastaje, lokalizivan je na strani kolapsa pluća) i tahipnejom, ali može se poajviti i bez simptoma.

Dijagnoza se postavlja na osnovu anamneze, fizikalnim pregledom i nalazom karakteristične, takozvane pleuralne linije na radiografiji grudnog koša. Prilikom fizikalnog pregleda može postojati srednje izražena tahipneja, a ostali vitalni znaci su uglavnom normalni. Na starni kolpsa plaća fremitus može biti odsutan, perkutorni zvuk hipresonoran, a disajni šumovi se ne čuju. Na razvoj tenzionog pneumotoraxa treba posumnjati kada su evidentni cijanoza, hipotenzija i tahikardija.

Lečenje

Suština lečenja je uspostavljanje negativnog plauralnog pritiska, tj. reekspanzija pluća i potpuna obliteracija plućnog prostora. Većina recidiva se javlja unutar preve godine. U lečenju pneumotoraxa se najčešće primenjuju torakalna drenaža i operativno hirurško lečenje, a retko metode opservacije, mirovanje i pleuralna  aspiracija- eksuflacija. Torakalni dren se postavlja u II mrp. u visini medioklavikularne linije ili pozadi kroz II mrp. Dren je povezan sa sistemom za aktivnu aspraciju preko koga se u pleuralnom prostoru uspostavlja negativan pritisak od -20 cm do -30 cm Vodenog stuba. Indikacija za operativno hirurško lečenje su stalni gubitak vazduha, recidivi pneumotoraxa. U hirurškom lečenju se primenju video asistirana torakalna hirurgija (eng. VATS) i pristup kroz torakotomiju.