Infekcije urinarnog sistema kod žena

Infekcije urinarnog sistema se javljaju uglavnom kod žena preko 18 godina starosti koje imaju normalan urinarni sistem i očuvanu funkciju bubrega, retko kod muškaraca mlađih od 50 godina. Najčešći uzročnici infekcije urinarnog sistema su crevne bakterije (Escherichia coli je izazivač u 90% slučajeva).

Dijagnoza se postavlja na osnovu medicinskog intervjua tokom koga lekar dobija podatak o postojanju bolnog i učestalog mokrenja. Infekcije se karakterišu postojanjem upalnog procesa. U zavisnosti od lokalizacije, tj. organa urinarnog sistema koji je primarno zahvaćen, razlikujemo infekcije donjih delova (uretritis, dizurični sindrom i cistitis) i gornjih delova (akutni i hronični pijelonefritis) urinarnog sistema (Slika 1).

Slika 1. Delovi urinarnog sistema kod žena.

Uretritis

Označava zapaljenje uretre koje se karakteriše bolnim mokrenjem koje je praćeno pojavom gnojnog ili sluzavog iscedka. Uzročnici su najčešće Chlamydia trachomatis, Mycoplasma hominis i Ureaplasma urealyticum, Neisseria gonorrhoeae, a ređe Trichomonas vaginalis, Candida albicans i Herpes simplex.

Dizurični sindrom

Karakteriše se bolnim i učestalim mokrenjem pri čemu opšti pregled i metode kultivacije urina ne ukazuju na prisustvo patoloških mikroorganizama ili su prisutni u malom broju koji nema značaja. Najčešći uzrok su seksualno prenosive infekcije (genitalni herpes, gonokokna ili infekcija hlamidijama). Na infekcije koje se prenose seksualnim putem treba posumnjati u slučajevima:

česte promene partnera
postojanja podatka o novom seksualnom partneru
izostanka korišćenja kondoma
postepen nastanak tegoba.

Cistitis

Najčešći simptomi bolesnika sa cistitisom (upalom mokraćne bešike) su učestalo i bolno mokrenje manje količine urina, osećaj neispražnjenosti mokraćne bešike, bol u donjem delu stomaka. Urin je mutan i neprijatnog mirisa, moguće je prisustvo krvi u urinu. Dijagnoza se postavlja lekarskim pregledom i opštim pregledom urina, dok je urinokultura obavezna kod ponavljanih infekcija, kod posebnih populacija i kod sumnje na komplikovanu infekciju.

Pijelonefritis

Upala bubrežno-čašičnog sistema koja se najčešće javlja kod mlađih žena. Akutna infekcija se karakteriše brzim razvojem simptoma (u okviru nekoliko časova), visokom temperaturom i groznicom, prisustvom (ali ne i obavezno) upale mokraćne bešike i bolom u jednoj ili obe slabine.

Dijagnoza se postavlja pregledom, opštim pregledom urina uz obaveznu urinokulturu. Kod ovih pacijenata se neizostavno rade i analize krvi na prisustvo mikroorganizama ( hemokultura) (Slika 2). Ako bolesnik ima simptome i pored terapije ili ukoliko se infekcija ponavlja (prelazi u hroničnu infekciju), trebalo bi pored navedenih analiza izvršiti detaljan nefrološki i urološki pregled.

Slika 2. Laboratorija u kojoj se zasejava materijal na hranjljive podloge i vrši mikrobiološka dijagnostika (Poliklinika Human, Niš).

Mere prevencije infekcije urinarnog sistema obuhvataju:

Unos dovoljne količine tečnosti, najbolje vode i nezaslađenih čajeva (2-3l dnevno) uz oprez kod pacijenata koji imaju nestabilan krvni pritisak.
Upotreba soka i čaja od brusnice dokazano sprečava vezivanje bakterija (E. Coli i drgih) na epitelne ćelije unutrašnjeg zida urinarnog sistema (Slika 3).
Ženu treba podučiti da se brisanje posle toaleta vrši od spreda nazad, da bi se izbeglo prenošenje infektivnih mikroorganizama prema uretri
Upotreba zaštite (kondoma) prilikom seksualnih odnosa kod pripadnika rizične populacije.

Slika 3. Brusnica sprečava vezivanje bakterija za unutrašnji zid urinarnog sistema.

Infekcije urinarnog sistema kod posebnih populacija bolesnika

Trudnoća

Infekcije urinarnog sistema se javljaju najčešće kod pacijentkinja sa nelečenom asimptomatskom bakterijskom infekcijom. Predstavlja rizik za majku (prevremeni porođaj) i plod (nedonešenost i povećana smrtnost ploda). Trudnice kod kojih nastane infekcija gornjih delova urinarnog sistema se moraju lečiti u bolničkim uslovima antibioticima koji su najmanje štetni po majku i plod, dok se infekcije donjih delova urinarnog sistema uglavnom leče ambulantno.

Šećerna bolest

Infekcija urinarnog sistema je značajan klinički problem kod dijabetesnih bolesnika zbog mogućnosti razvoja teških oblika i nastanka komplikacija. Urinarne infekcije koje nisu praćene tegobama se i do 20 puta češće javljaju kod osoba obolelih od dijabetesa, zbog čega se savetuju redovne kontrole urina. Bakterije koje izazivaju infekciju su uglavnom jako rezistentne na antibiotike i teško ih je iskoreniti. Nažalost, infekcije donjih delova se lako prenose i na gornje delove urinarnog sistema.

Osobe starije životne dobi

Infekcija urinarnog sistema je najčešći oblik infekcije kod starih osoba. Faktori koji doprinose većoj učestalosti su: mehanička prepreka unutar urinarnog sistema (prisustvo kamena, uvećanje prostate, spad materice, kila), promene genitalnog sistema usled disfunkcije hormonskog sistema (isušivanje sluzokože urogenitalnog sistema), smanjenje imuniteta, nemogućnost adekvatnog mokrenja (inkontiencija), slaba pokretljivost ili vezanost za postelju, slaba uhranjenost, postojanje brojnih pridruženih bolesti i stanja. Ukoliko je pregledom urina ustanovljeno prisustvo mikroorganizama a da pri tom ne postoje nikakve tegobe, smatra se da infekciju ne treba lečiti te da bi trebalo sprovesti mere prevencije i redovno pratiti parametre urinarnog sistema. Ukoliko su prisutne tegobe, obavezan je lekarski pregled i laboratorijska analiza urina radi uvođenja terapije.

B IIa

LITERATURA

Stefanović V. i sar. 2004. Infekcije urinarnog trakta. Nacionalni vodič za lekare u primarnoj zdravstvenoj praksi. 1. Izd. Beograd: Medicinski fakultet Univerziteta.

Pogledajte sva pitanja i odgovore u vezi sa infekcijama.