Povrede mišića kod sportista

Fiziologija mišićnog tkiva 

Ako su naprezanja dugotrajna, ona ne zadebljavaju, već se adaptira da dugo bez zamora vrši povećani rad. Snaga kontrakcije mišićnog vlakna je proporcionalna njegovoj debljini, a skraćivanje - njegovoj dužini (zakon debljine i dužine). U citoplazmi mišićnog vlakna (sarkoplazma) nalaze se vlakna miofibrile (produkt sarkoplazme). Sarkoplazma sadrži hranljive materije u vidu zrnaca (belančevine, glikogen, lipoidi) i mišićni hemoglobin. Prisustvo ovih materija uzrokuje promenu boje mišićnih vlakana: mutna, crvena, svetla i bleda. Crvenu boju vlakna daje mišićni hemoglobin, i ova vlakna su spora sa relativno malim moto - neuronima, koja se odlikuju velikom sposobnošću za stvaranje aerobne energije. Svetla mišićna vlakna su brza, inervišu veliki moto - neuronima, koji se odlikuju velikom sposobnošću za stvaranje aerobne energije. Bela mišićna vlakna su brza, inervišu veliki moto - neuroni i imaju veliki potencijal za stvaranje anaerobne energije. Miofibrili ili kontraktilna vlakna su najvažniji deo poprečno prugastih mišića direkno su zaduženi za kontraktilnost mišića koja je u sportu najvažnija. Obavijena su mrežastim kolagenim vlaknima vezivnog tkiva i sjedinjuju se u mišićne snopiće. Dalje, oni sa rastresitim vezivnim tkivom povezuju mišićne snopiće u veće mišićne snopove. Ovo rastresito tkivo je perimizijum mišića koji ima veliki značaj u unutrašnjoj mehanici mišića, i omogućava lako međusobno pomeranje mišićnih snopova, kao i lako kliženje jedan preko drugog, bez poremećaja građe mišića. Mišićni tonus ili blaga zategnutost nastaju u mirovanju kada motorna vlakna šalju nadražaje minimalnog intenziteta. Poremećaj (povreda živca) tonus mišića gubi se a samim time i sposobnost kontrakcija postaju mlitavije i oduzetije. Mišići se nalaze pod kontrolom kore velikog mozga odakle se vrši njihova kontrola, zategnutosti i položaja određenog dela tela u prostoru. Protok krvi kroz kapilare i njihovo direkno delovanje na suženje i širenje kao i ishranu mišića regulišu vegetativna vlakna .

Delovanje mišića može biti:  statičko i dinamičko

Statičko delovanja je izometrijska kontrakcija gde raste napetost mišića ali se dužina ne skraćuje. (omogućuje ravnotežu pojedinih delova tela, nasuprot delovanjima spolja i same težine tela. Primer ponašanje qvadricepsa u položaju kada sportista stoji učvršćuje koleni zglob i nogu održava ispruženom.),

Dinamičko delovanje ispoljava izotoničke kontrakcije, prilikom kojih se mišić skraćuje pokrećući pojedine delove tela. (dizanje tegova izaziva skraćenje mišića odnosno izotoničku kontrakciju)

Karakteristika mišića

Karakteristika misica kod čoveka je da predstavlja kombinaciju izometrijskih i izotoničkih kontrakcija. Maksimalna kontrakcija mišića normalne dužine je 3kg na 1cm2 površine. Mišićno vlakno pri maksimalnoj kontrakciji skraćuje se za polovinu početne dužine poznat kao Weber-Fickon zakon. Ukoliko je mišić  istegnutiji on je u proporcionalnom odnosu istegnuća kraći i obrnuto.Usled povišene mišićne aktivnosti javlja se hipertrofija, ali samo ako pri izvedenom radu odnosno urađenoj vežbi (treningu) dolazi do savlađivanja otpora, svaka druga mišićna aktivnost sa neadekvatnim mišićnim otporom ne dovodi do nikakvih promen. Neaktivnost, imobilizacija (inaktivitet je nefiziološko stanje izazvano nekom traumatskom povredom sportista ili nekom akutnom bolešću koja smanjuje radnu aktivnost sportiste) i slične promene  izazivaju mišićnu atrofiju, zbog promena (opadanja) veličine pojedinih mišićnih vlakana kao i smanjenja kontraktilnih belančevina. (fiziološka kontraktura je iscrpljena energija potrebna za opuštanje mišića) Kod sportiste, u cilju prevencije, najvažnije je analizirati : elastičnost, kontraktinosti i snagu mišića.

Uzrok nastanka povrede mišića

Nastaje tupim udarom. Udarac ošteti mišićno vlakno, mišićnu kapsulu ili tetivu, dolazi do krvarenja, stvara se hematom unutar ili izvan kapsule. Bilo da se radi o direknim ili indireknim akutnim lezijama mišića od esencijalne važnosti je pojava hematoma i pravac njegove evolucije. Smatra se da ova afekcija nastaje zbog inplantacije periostalnih ćelija u hematom kao kontrolni mehanizam, ili je u pitanju inflamatorni proces u mišiću koji pogoduje ostifikaciji (sklonost ka recidivima je velika) fibroznih ožiljaka na mestu povrede, sa kolagenim vlaknima usmerenim u pravcu delovanja mišića. Smanjuje se sposobnost kontrakcije i smanjuje se snaga mišića pa je veoma važno za sportsko-medicinsku praksu kontrola hematoma i obuzdavanja reakcije na inicijalnu traumu. Prema našem iskustvu povrede mišića nastaju zbog: a) direktan udarac u mišić, b) usled naglog i nekordinisanog pokreta, c) promene ritma trčana „iznenadni šprintevi", d) nedoziranost brzinskih treninga (proženi šprintevi na dužoj relaciji, e) slaba fizička pripremljenost za naporne trenažne procese, f) psihomotorna nestabilnost i diskordinacija sportiste, g) slaba zagrejanost mišića za predstojeće napore, h) umor i pretreniranost, i) neadekvatnost sportskog borilšta, j) neadekvatno suđenje i gruba igra protivnika.

Najčešće povređeni mišići su: m. kvadriceps, m. rectus femoris, m. biceps femoris, m. gracilis, m. adductor lognus, m. adductor magnus, m. tensor fascie late, m. semimembranosus, m. gastrocnemius, m. biceps brachi i m. pectoralis.

Simptomi i znaci povrede mišića: povrede mišića nastaju iznenada, sportista je svestan povrede i u potpunosti je sposoban da opiše nastanak povrede. Sportista tačno lokalizuje mesto povrede a vodeći znak je bol. Kod sprintera ili kod brzog trčanja sportista oseti oštar bol kao ubod vrhom noža ili tupe igle koja se kasnije pretvara u bolnu tupost. Sportista ima utisak da mu je noga oduzeta, pokretljivost oštećenog ekstremiteta je minimalna, a u nekim slučajevima i apsolutno i neizvodljiv. Kontrakcija mišića praćena je bolom, a i pokušaj svakog pokreta izaziva bol. Hod i upotreba povređenog ekstremiteta su limitirani u zavisnosti od težine povrede.

Subjektivni simptomi kod povređivanja mišića je: a) iznenadni oštar bol kao „ubod nožem", b) utisak istegnutosti mišića, c) cepanje i kidanje mišića, d) oduzetost povređenog mišića, e) u trenutku povređivanja pad sportiste kao „pokošen", f) nemogućnost hoda jako otežan hod i otežano korišćenje povređenog dela tela, g) disfunkcija susednih zglobova povređenog segmenta tela, h) bol pri pasivnom kretanju.

Objektivni simptomi povrede mišića: stalna bolna osetljivost na mestu povrede, b) precizna lokalizacija povređenog mesta, c) na mestu oštećenog mišića pojava otoka koji s ekasnije širi, d) pojava prekida, udubljenja, razmaknuća i deformiteta na mestu povređivanja, e) kontrakcija mišića otežana ili neizvodljiva, f) ekstenzija bolna i ograničena u predelu povređenog segmenta, g) hematom kao inicijalni znak povređivanja na mestu povrede, a kasnije i na udaljenim mestima, h) pojava hematoma je siguran dijagnostički znak da se radi o kidanju mišićnih delova, i) pojava udubljenja na mestu povređivanja, j) „bolni grč" izaziva bolnu osetljivost, otvrdlinu, otok i hematom, spazam mišića,  ekstenzija bolnog mišić je bolna i limitirajuća, kontrakcije su svedene na minimum ili su potpuno ugašene. Bolnost mišića najčešće srećemo kod. M. biceps femoris, m. soleus, m. gastrocnemius medialis i m. biceps humeri.

Funkcionalna i organsko oštećenja mišića delimo u dve grupe:

• akutna funkcionalna oboljenja mišića - nastaju usled intenzivnog sportskog naprezanja, i pojavom bola tokom samih sportskih vežbi. Karakterističnost je da se bol javlja na samom takmičenju a ne postoje nikakvi validni podaci o dejstvu nekih spoljnih trauma koje su tu bol izazvale. Oporavak je često spontan, a u ovu grupu funkcionalnih oštećenja mišića spadaju: tendinitis, akutni entenzitis, tendovaginitis, miozitis itd.
• hronična oštećenja mišića.nastaju usled hroničnog kontinuiranog  opterećenja i u sportsko-medicinskoj praksi je poznat kao sindrom prenaprezanja ili mikrotraumatske bolesti, odnosno hronični entenzitis. Intenzitet nastanka oboljenja je promenljivog karaktera a javlja se nakon određenog perioda.

Traumatske povrede mišića - mogu biti otvorenog i zatvorenog tipa

Povrede otvorenog tipa - nisu tipične za sport, ali ih srećemo kod grube kontakt igre, neadekvatne opreme kao i loših uslova za igru. Otvorene povrede nastaju od uboda (vulnus, punctum i ictum), posekotine (vulnus scisum), razderine (vulnus lacero-contusio), ugrizne rane (vulnus morsus), ogulotine (exoracio), ogrebotine( abrazio), smrskavanja (vulnus conquastum). Ulaz rane obavezno sterilno obraditi zaštitit od infekcije, dati antitetanusnu zaštitu (najbolje je da cela ekipa bude vakcinisana i revakcinisana na tetanus)

Povrede zatvorenog tipa - zatvorene povrede mišića mogu nastati i delovanjem spoljnih sila i to: jaka kontrakcija protiv sile koju je teško savladati, dizanje tereta, udarac na kontrahovan mišić, pasivno pomeranje zgloba (nasilno) u trenutku kontrakcije i iznenadna kontrakcija agonista u fazi kontrkcije antagonista.

Po mehanizmu nastanka povrede mišića mogu biti direkne i posredne:

direkne  nastaju: a) usled direknog udarca, b) dejstvo spoljašnje jake sile, c) sopstvenom snagom kontrakcije protiv pruženog otpora, d) velikim fizičkim naporima (naprezanjem)  iznad praga izržljivosti sportiste.

posredne nastaju: a) usled pokreta na koje čovek nije navikao. Pokreti su nagli i nekontrolisni sa kontrakcijama koje mogi da izazovu delimičnu ili potpunu rupturu mišića, b) nasilnim pokretanjem zgloba u pasivnom stanju, i elongacijom mišića u trenutku kontrakcije, c) usled dejstva tupe sile na kontrahovan mišić (udarac) predmetom sa oštrom ivicom po mišić koji je u položaju aktivne kontrakcije izaziva rupturu mišića bez obzira na jačinu udarca ako je mišić u stadijumu maksimalne napetosti, d) nekontrolisana kontrakcija snažnog intenziteta različite grupe mišića  usled kontrakcije grupe antagonista dok je samo jedan mišić u kontrakciji.

Klasifikacija povrede misića

Na osnovu dosadašnjih saznanja i iskustva razni stepeni povreda mišića praćeni bolom ka dominantnim simtomom omogućuje nam da konstatujemo da klasifikacija povrede mišića zavisi od više faktora:

• Kontuzije bez i sa pojavom hematoma,
• Mišićni kater (grč mišića nakon povećanja mlečne kiseline),
• Distenzio (istegnuće) mišića,
• Ruptura parcialis (delimični rascep mišića),
• Kompletna ruptura (potpuni rascep - prekid mišića).

 Kontuzije bez i sa pojavom  hematoma  -

Sila koja izazove kontuziju mišićnog tkiva je u direknoj srazmeri sa jačinom dejstvovane sile. Pri udarcu dovoljne jačine bio blag ili jak, dolazi do oštećenja mišićnih vlakna, sa stvaranjem izliva krvi (hematom). Izlivi su obično vidljivi usled sile koja ga je izazvala a povrede zahvataju površne delove mišića.

Simtomatologija se karakteriše bolnim mestom i otokom a dijagnostički se veoma lako prepoznaju, ako smo sigurno da je kontuzija posledica udarca.

Lečenje: u prvoj fazi saniranja povrede treba staviti hladne obloge ili led preko tkanine u periodu od 3 do 10. minuta ali biti obazriv zbog smzotina koje led može da izazove, (česta upotreba chlor etila na samom takmičenju od nestručnih ljudi može da izazove nepotrebne promene na koži koje kasnije dopunski treba lečiti) uviti elastičnim zavojem. U prva 24 časa od povređivanja hladiti svaki sat vremena  po 2 do 3 minuta, ako se otok ne izgubi nastaviti sa krioterapijom jer ujedno delujemo i anestetički na povređeno mesto i umanjujemo bol.

Mišićni kater - (grč mišića nakon povećanja mlečne kiseline) -

Iskustva pokazuju da su grčevi mišića kod sportista češći u slučajevima premora, preteranih napora, uticaja klimatskih uslova (zima - hladno, leto - toplo,) odnosno naglih utopljavanja ili rashlađivanja. Ipak najveći uticaj ima: gubitak soli zbog pojačane respiracije, smetnje u cirkulaciji zbog preterane zategnutosti ekstremiteta bandadžom, podvezicama i obućom pri čemu je smanjena oksigenacija a povećanao nagomilavanje raspadnih produkata metabolizma. Na sportskim borilistima najcesce srecemo.

Spazam mičića ( najčešće potkolenice) dolazi kada se mišić naglo i jako kontrahuje. Grč mišića je izazvan potrošnjom rezervi kiseonika i glikogena (ugljeno - hidratni izvor energije). Do grčeva mišića dolazi usled debalansa elektrolita ili kada u organizmu nema dovoljno vode da dođe do oslobađanja otpadnih materija. Bol je od lakog do jakog intenziteta. U zavisnosti od jačine spazma mišića, lekar još na samom terenu pokušava da opusti spazam i to na način koji prikazujemo (na slikama ). Noga treba da bude fiksirana za podlogu stopalo ekstenzirano a lekar ekstenzirano stopalo dovodi u položaj dorzifleksije do 90 stepeni (nikad preko 90. stepeni) Flektiranjem stopala unutara smanjuje spazam i često ga potpuno otklanja (prosta kontrakcija antagonista dovodi do opuštanja grča). Na samom terenu se vrši procena da li sportista može ili ne da nastavi sa takmičenjem. Praksa je pokazala da u većini slučajeva dolazi do komplikacija i neophodno je prekinuti sa sportskim aktivnostima.

                    Nepravilno                                                     Pravilno

Spazam (grč) zadnje lože butine otklanjamo tako što se mišić uhvati između dva dlana a koleno se ne savija i potkolenica se ne podiže od podloge.

Spazam se  ređe javlja na mišićima gornjih ekstremiteta.

Distensio (istegnuće) -

Istegnuće iznenadna kontrakcija mišića povećane snage u sadejstvu sa spoljašnjim silama koje istežu mišiće ili celu funkcionalnu grupu. Nastaje i prilikom naglog ispružanja mišića uz kontrakciju antagonista.

 Kliničkom slikom dominira bol i prolazno slabljenje funkcije i tonusa mišića. Kod sportista je najčešće, i nastaje iznenada u trenutku šprinta,  naglog pokreta ispružanja ekstremiteta, prilikom snažnog i brzog pokušaja dizanja noge u visinu u borbi za loptom, prilikom dugog i hitrog koraka posebno kod onih takmičara koji imaju skraćenje hamstrinksa.

Simtomatologija je blaga i vrlo brzo se takve povrede saniraju, a  sportisti se vraćaju svojim sportskim obavezama bez ikakvih komplikacija.

Lečenje: mirovanje nekoliko dana, hladne obloge, analgetik,  antiflogistik eventualna imobilizacija fiksacionim zavojem (bandaž) i početak fizikalnnog tretmana.

Ruptura parcialis (delimični rascep mišića) -

Kada se na mišić usled  jakog fizičkog opterećenja (maksimalna kontrakcija mišića) deluje direkno grubom silom dolazi do razaranja finog mišićnog tkiva i delimičnog rascepa mišića. Lezije izazvane indireknim mehanizmom (pojedinačne kontrakcije ili prekomerno istezanje mišićnog vlakna) lokalizovane su na tetivnim pripojima, mišićno tetivnim prelazima i tetivama a dosta retko u samom mišićnom telu. Posledica parcijalne rupture je često loša doziranost u trenažnom procesu i stalna prenapregnutost i opterećenost mišića. U ovakvim slučajevima bilo da se radi o direknim ili indireknim akutnim lezijama mišića od esencijalnog je značaja pojava hematoma i pravac njegove evolucije. Pojava ove afekcije je implatacija periostalnih ćelija u hematomu kod kontuzovanih mehanizama, ili je u pitanju inflamatorni proces u mišiću koji lakše ostifikuje. Fibrozni ožiljci na mestima povreda mišića sa kolagenim vlaknima usmerena su u pravcu delovanja mišića, kome se smanjuje sposobnost kontrakcije i snage a stvara se mogućnost recidiva. Iz ovoga zaključujemo značaj kontrolisanja hematoma i obuzdavanje reakcije na inicijalne traume. U trenutku povređivanja sportista oseti oštar bol, neposredni prestanak svih aktivnosti i ograničenu amplitudu susednih zglobova. Ultrazvučni pregled mišića je od velikog značaja.

Lečenje: delimične rupture u principu se leče konzervativnom metodom, sa nekim manjim izuzecima. Osnovni cilj je da se spreči nastanak grubog ožiljnog tkiva, koje znatno oštećuje funkciju mišića, kao i da se spreči krvarenje i razvoj edema, a što se postiže krioterapijom (opisan način na strani..) elevacijom i kompresivnim zavojem. Ovaj pristup je dobar jer u akutnoj fazi smanjuje bol i spazam okolnih mišićaoma, nakon toga bandažirati . U zavisnosti od otoka posle 2. do 3.  dana početi sa terapijom u cilju poboljšanja periferne cirkulacije, postepeno resorpciju ekstravazata, smanjiti bol, uspostaviti fiziološku pokretljivost i poboljšati mičićnu snagu.

Ako se pojavi veliki hematom (iako je retkost kod parcijalnih ruptura) uraditi punktiranje hematoma i postaviti odgovarajuću imobilizaciju i uvek u relaksiranoj poziciji. Za 2.do 3. nedelje početi sa vazodilatacionom terapijom kako bi se još više pospešilo novostvoreno vezivno - ožiljno tkivo i njegovo što solidnije formiranje. Najčešće posle 21. dan nastaje potpuna cikatrizacija lezije.

Kreće se sa određenim masažama i kineziterapeutskim postupcima a sve u cilju postizanja maksimalne elastičnosti, kao i vežbe muskulature ekstremiteta u celini. Imobilizacija  i funkcionalna slabost  izaziva hipotrofiju mišića ali sportisti aktivnim vežbama brzo vraćaju mišić u stanje pre povrede. Ovo je jedna od najneprijatnijih povreda sportista i postupak izlečenja mora da bude do kraja ispoštovan da ne bi došlo do recidiva i ponovnog povređivanja, odnosno ponovo formiranja neelastičnog ožiljak i priraslice. Banović daje sledeću shemu: Imobilizacija povređenog ekstremiteta 2 - 3 nedelja kao i lokalna supresija širenja hematoma (led, Heparinoidi, enzimski preparati i dr.) Uspostavljanje fizikalne i kinezi terapije dozirano sa ciljem da se utiče na elastično ožiljno tkivo kao i na jačanje ostalih mišića povređenog segmenta i ekstremiteta u celini. Funkcionalna rehabilitacija ekstremiteta.

Laceracija (delimična ruptura) - je dejstvo sile pokreta koja ima snagu za delimični prekid pojedinih mišićnih vlakana i njegovom delimičnom rupturom. Kliničkom slikom dominira pokidani snopovi pojedinih mišićnih snopova, prekid manjih krvnih sudova (javlja se manje krvarenje) i mogućnost pojave lokalnih manjih hematoma i to isključivo intramuskularno. Lezije su neznatne, a u dijagnozi se previde jer laceracije su zatvorene mišićnom ovojnicom.

Lečenje: oporavak je nešto sporiji nego kod istegnuća i obišno traje od 7.do 21.dan. Aplikacija krioterapije, analgetik, antiflogistik, lokalna aplikacija Heparinoida u kombinaciji sa Hijaluronidazom koji imaju antitrombotičko iantiflogističko dejstvo, enzimski preparati, i na kraju fizikalni tretman (laser, impulsno magnetno polje,interferentne struje)

Kompletna ruptura (potpuni rascep - prekid mišića) -

Nastaje dejstvom grube sile na hipertrofisani mišić (mišić u maksimalnoj kontrakciji). Javlja se jak bol i masivni otok, otkazuju osnovne funkcije mišića pri pokušaju aktivne kontrakcije. Pasivizacija pokreta zgloba koja mišić pokreće je dosta slaba i moguća uz jake bolove. Aktivni  pokreti su svedeni na minimum ili su apsolutno ugašeni.(naročito ako se pruža i najmanji otpor). Dolazi do prekida mišićnog tkiva sa obilnim krvarenjem.

Najbolje stanje komletne rupture daje Evans: „lokalna mreža krvnih sudova je oštećena i delimično pokidana, a meka tkiva su lišena oksigenacije krvi te ćelije izumiru i zbog inicijalne povrede i zbog ishemije". Eritrociti se raspadaju na ćelijske otpatke i hemoglobin koji formiraju koagulume. Iz oštećenih ćelija oslobađaju se fermenti lizozomi koji razmekšavaju tkivo i izazivaju biohemijske procese u okolnom tkivu: ćelijama i krvnim kapilarima.

Nakon prekida mišinog tkiva najčešće se odmah javlja otok (hematom) kao posledica krvarenja. Otok sekundarnog tipa javlja se najkasnije posle dva do šest časa od povređivanja karakteriše ga jaka inflamacija pod uticajem oslobođenih enzima a kao reakcija nepovređenih ćelija. Otok sekundarnog tipa sadrži inflamatornu tečnost sa velikom koncentracijom proteina. Samo ožiljno tkivo zavisi direkno od količine fibrinogena i fibrina. Otok može da se povećava sve do 72 sati od povređivanja. Povređena mišićna vlakna bivaju zamenjena vezivnim tkivom, koje sa sastoji od sekundarno razvijenih snopića kolagenih vlakan koje su usmereni prema toniziranoj mišićnoj frakciji. Zarasanje mišića je sporije ako je imobilizacija duža (oprečni stavovi specijalista sportske medicine i drugih specijalnosti) jer nema prirodne stimulacije. Zbog toga je veliki značaj praktične sportske medicine da tačno proceni dijagnostički status rupture i da adekvatno na nju deluje. Svako ožiljno mesto na mišiću kod sportista izaziva smanjenje kontraktilnost i elastičnost mišića, odnosno celi spoj mišića sa ožiljkom slabije se isteže, a mogućnost ponovnog povređivanja istog i okolnog mesta je mnogo veća.

 Lečenje: operativni način lečenja se kod sveživ ruptura mišića  ne preporučuju. Dosadašnji praktični rezultati su razočaravajući posebno kod sportiste zbog oporavka koja i dugo traje. U prioritetu je pokušati sa konzervativnim metodama koji su u praksi pokazali daleko bolje rezultate. Jedino je indikovana operacija kada se ultrazvučnim nalazom utvrdi stvaranje ožiljnog tkiva  koja umanjuje  funkciju mišića odnosno glavni je uzročnik stvaranja recidiva, odnosno nove rupture. Posle operacije obavezna je imobilizacija od 10. do 20. dana, početi sa kineziterapijom između 5. i 10.dana, pod stručnom kontrolom speciljaliste sportske medicine i fizijatra.

Fizikalna terapija se počinje tokom druge nedelje od stavljene imobilzacije i indikovano je  magnetoterapija kao i laseroterapija (u nekim slučajevima i ranije u zavisnosti od procene specijaliste sportse medicine) u cilju razmekšavanja ožiljka. Nakon skidanja imobilizacije nastaviti sa kineziološkim i fizikalnim tretmanom. Obavezno pre davanja odobrenja za povratak na teren, uraditi ultrazvučnu dijagnostiku, ispitati obim povređenog mišića i njegovu snagu. Nakon toga početi sa aerobnim treninzima nekoliko dana (u zavisnosti od povrede) i kasnije uključiti se u trenažni proces.

Osnovni principi lečenja povređenog mišića su: zaustavljnje krvarenja, smanjenje bola, sprečavanje eksudacije i upalnih procesa, pospešivanje fagocitozne aktivnosti, iniciranje zarastanje pocepanih mišića, sprečavanje nefunkcionalnog ožiljka i i ostifikata na mestu rupture mišića, jačanje zaraslog mišića, uticati na što bolju elastičnost novoformiranog ožiljnog tkiva, očuvanje snage i funkcije nepovređenih delova mišića, pospešiti kordinaciju složenih pokreta mišića, vraćanje mišiću elastičnost i snagu kao pre povređivanja, povratak na spotski teren. Metodi lečenja koje koristimo su: kompresija čvrstim zavojem na tačke krvarenja, postavljnje zavoja na elevirani ekstremitet i to od baze prstiju do iznad rupture mišića, krioterapija u zavisnostiod povrede je i dužina aplikacije najčešće oko 72. sata, per os uzimanje lekova u cilju resorpcije povređenog mesta ismanjenje otoka ( chymoral forte 3x2 7. do 10. dana), mirovanje, po potrebi stavljnje longete, odmah početi sa aktivnim doziranim (u zavisnosti od povrede) kontrakcijama povređenog mišića, a nakon toga i elektroterapiju i to:

• impulsna magnetoterapija, vakusac, laser, vežbe istezanja,
• impulsna magnetoterapija, interferentne struje, vakusac, laser,
• impulsna magnetoterapija, interferentne struje, diodinamičke struje, vežbe istezanja,
• ultrazvuk, inteferentne struje, diodinamične struje, podvodna masaža,
• impulsna magnetoterapija, inteferentne struje, laser, diodinamične struje,
• ultrazvuk, interferentne struje, diodinamičke struje, vakusac,
• podvodna masaža povređene regije 10. do 15. dana od povređivanja, istezanje u vodi i vežbe do granice napetosti mišića (nikako bola).

Kineziološku terapiju upotpuniti tako što uključiti izometrijske kontrakcije mišića balago dozirane do napetosti mišića, pokrete mišića bez bolne osetljivosti, nakon 15.dana početi istezanje mišića do pojave bola i to povećavanjem funkcije kontrakcije mišića. Izometrijske i dinamične vežbe, izokinetičke vežbe kordinacije sa progresivnim otporom posle četri nedelje od povređivanja, nakon šest nedelja detaljno ispitati povređeni mišić i dozirano početi sa lakšim treningom (snage i istezanja), osam nedelja od povređivanja početi sa vežbama snage i istezanja većim intenzitetom, a nakon deset nedelja početi sa loptom i tehničko taktičke treninge, funkcionalno ispitivanja aerobne sposobnosti i testiranja povređenog mišića (snaga, izdržljivost i kontraktilnost) ako su testovi dobri sportistu vratili u normalni trenažni proces.

Generalizovano gledano operativni proces povređenog mišića retko se primenjuje kod svežih ruptura, jer rezultate koje dobijamo su razočaravajući, a oporavak je mnogo duži i ugrožava ponekad i nastavak sportske karijere, odložena reparacija mišića je po pravilu loša i bezvredna. Hiruški zahvat treba preduzeti kad nastanu komplikacije i to kod mišićnih hernija, formirani bolan i nefunkcionalni ožiljak u mišiću, deformitet mišića i gubitak mišićne snage, kod ostifikujućeg hematoma, formiranje dubokih athezija, kao i limitaciji funksija ligamentarnog aparata. Moguće komplikacije su: flegmone, infekcija hematoma, ožiljak u mišiću, subkutana fibroza, mišićna cista, ostifikacija hematoma, a kod mišićne fascije srećemo mišićno fascijalne adhezije i mišićne hernije.