Uzrastne kategorije u sportu
Principijelno je uvedeno u sportu da bi u početnim fazama razvoja sportiste svi učesnici bili istog ili sličnog godišta kako bi se takmičenja mogla pravilno dozirati na osnovu standardizovanih tabela za uzrastne kategorije. Osnovne kategorije su: pioniri, kadeti, omladinci i seniori. Uzrast pionira je do 12. godina, kadeta od 14. do 16. godina, omladinaca od 16. do 18. godina i seniora iznad 18 godina, ali i mlađi uz saglasnost specijaliste sportske medicine može da se takmiči sa starijim sportistima ako je psihički i fizički zdrav za takmičenje.
Svi lekari specijalisti sportske medicine kod nas i u svetu davali su sebi zadatak da fiksiraju period kada početi sa takmičenjima u pojedinim sportskim granama. Među najpoznatijima su Smodlaka, Astrand, Kral, Medved. Suština je možda u razmišljnjima Smodlaka da se sa takmičenjem može početi znatno ranije, ali treninzi i rekviziti treba da budu na nivou dečijeg uzrasta.Na osnovu našeg rada u praksi prikazujemo tabelu početka bavljenja sportom za dečake i devojčice.
|
Starost i početak treninga po sportovima |
|
|
Uzrast u godinama |
Sportska aktivnost |
|
6 7 |
Plivanje, sportska gimnastika, |
|
8-9 |
Sinhrono plivanje, vaterpolo, fudbal, sportsko ritmička gimnastika, tenis, karate, |
|
9-10 |
Skokovi u vodu, alpsko smučanje, stoni tenis, džudo, |
|
9-12 |
Košarka, rukomet, odbojka, smučarsko trčanje-nordijske discipline |
|
10-11 |
Atletika, veslanje, mali fudbal, |
|
10-12 |
Veslanje-kajak i kanu, |
|
11-12 |
Akrobatika, streličarstvo |
|
12-13 |
Rvanje, veslanje-kajak i kanu, mačevanje |
|
12-14 |
Boks, kik-boks, aikido, dživ džica, biciklizam |
|
13-14 |
Konjički sport |
|
14-15 |
Dizanje tegova |
Sa usko specijalističkm sportovima treba početi u uzrasnoj godini prikazanoj na gornjoj tabeli. Poenta u trenažnom procesu je na usko specijalističke treninge koje treba raditi onoliko koliko sportista može da izdrži, a da pri tom ne dođe do oštećenja vitalnih organa koji su u ovom periodu u punom razvoju (procenu intenziteta treniga i davanje odobrenja za ovakav vid fizičkog naprezanja neophodno je da da specijalista sportske medicine.
Sa motoričkim sposobnostima u razvojnom putu sportista treba početi u godinama koje su na donjoj tabeli prikazan
|
Dinamika razvoja motoričkih sposobnosti |
|
|
Motoričke sposobnosti |
Doba najveće dinamike razvoja |
|
Brzina |
10. - 11. godine |
|
Brzinska snaga(skočnost) |
11. - 13. godine |
|
Snaga (razne mišićne grupe) |
15-16. godine 75% od maks. težine |
|
Osobine izdržljivosti |
od 14. do 16. godine |
|
Somatska obeležja, osobine (visina, dužina ekstremiteta, širina ramena) |
|
|
Devojčice |
1o-13. godine |
|
Dečaci |
11-16. godine |
Popularnost odlaska u teretanama je posebno u poslednje vreme veoma intereresantan za sportiste. Pravi efekat se dobija ako se trenažni proces (teretana) odvija pod stručnim nadzorom i sa opterećenjima koja su adekvatna starosnim uzrastima. Na donjoj tabeli data su orjentaciona opterećenja prema starosnim grupama sportista.
|
Veličina opterećenja i godine starosti u radu sa tegovima u teretanama |
|
|
Starost u godinama |
Veličina operećenja |
|
10-11 |
od-15% do-25% od telesne mase |
|
11-12 |
od-25% do-40% od telesne mase |
|
12-13 |
od-40% do-60% od telesne mase |
|
13-14 |
od-60% do-80% od telesne mase |
|
14-15 |
od-80% do-100% od telesne mase |
|
15-16 |
od-50% do-75% od maksimalnog tereta |
- sa 9. godina - klizanje, tenis i plivanje
- sa 12. -13. godina - atletika, smučanje, sportska i estetska gimnastika,odbojka i košarka
- sa 15. -16. godina - rvanje, jedrenje i biciklizam,
- sa 16. -17. godina - dizanje tegova i boks.
Svi se u jednom slažu da najmlađe kategorije treba da vežbaju naiskusniji i najstručniji treneri, a ne početnici ili bivši sportisti koji nemaju dovoljno iskustva.
Pubertet kod devojčica nastaje nešto ranije (obično 12. - 13. godine), kod dečaka (oko 13. - 14.godine). Godišnje temperature imaju takođe značaja tako da kod južnih naroda pubert pre nastaje nego kod severnih naroda. Deca sa višim standardom i koja žive u gradu ulaze u pubertetu ranije od svojih vršnjaka sa sela i sa slabijim ekonomskim standardom.
U ovom periodu centralni nervni sistem ima dominantnu ulogu, hipotalamus počinje da bude stimulisan od hipofize (do ovog perioda hipofiza je blokirala rad hipotalamus) počinje proizvodnja gonadotropnih hormona, i počinje reakcija polnih žlezdi, a hormoni polnih žlezda učestvuju u polnom sazrevanju a glavnu korelaciju dejstva ima endokrini sistem.
Ovo razdoblje se karakteriše fazom naglog rasta visine tela prvenstveno usled porasta ekstremiteta, kao i telesne mase. U samom rastu, trup zaostaje kao i porast tela u širinu, ali to samo u početku.. Javlja se kosmatost, mutacija menjanje glasa naročito izražen kod muškarca. Razvoj skeleta i okoštavanje se završavaju, a masa muskulature se povećava i postaje sve jača.
Povezani tekstovi:
Broj komentara: 0
Vaš komentar nam je veoma dragocen, molimo upišite ga ovde