Uterotonici

Uterotonici ili oksitotična sredstva jesu sredstva koja selektivno stimulišu mišićnu aktivnost materice. Kao uterotonici koriste se ergometrin, metilergometrin i oksitocin, prostaglandini - dinoproston i karboprost. Uz to se daju kortikosteroidi za ubrzanje zrelosti pluća i vitamin K za prevenciju moždanog krvarenja kod ploda, koji će se, eventualno, prevremeno roditi.

Porođaj se može indukovati iz medicinskih razloga (bolest majke, preteća asfiksija ploda, prenošenje i sl.) ili iz socijalnih uslova (udaljenost porodilje od bolnice i sl).
Krvarenje posle porođaja nastaje zbog povrede porođajnog kanala, zaostale posteljice ili atonije uterusa. Atonija uterusa se leči uterotonicima.

Ergometrin je prirodan, u vodi rastvorljiv alkaloid ražene glavnice (Secale cornutum).

Derivat je lizerginske kiseline, a po farmakološkom dejstvu smatra se simpatolitikom. Pojačava i umnožava ritmične kontrakcije materice i progresivno pojačava tonus njene muskulature. Ako je materica nedovoljno relaksirana, ergometrin može izazvati jake kontrakcije, smanjujući na taj način krvarenje sa ozleđenog mesta gde je placenta odlepljena. Ergometrin se može koristiti za lečenje postpartalnih hemoragija. Preparat koji sadrži ergometrin i oksitocin koristi se tokom trećeg porođajnog doba, ili pre hirurške intervencije u cilju kontrole krvrenja nastalog zbog nekompletnog abortusa.

Koristi se za sprečavanje i lečenje krvarenja materice nakon porođaja, carskog reza ili pobačaja, aktivno vođenje trećeg porođajnog doba i za ubrzanje involucije materice zbog atonije. Ergometrin se može davati per os, intramuskularno ili intravenski. Deluje veoma brzo, a efekt traje 3-6 sati.

Može izazvati povraćanje, mogu se javiti vazokonstrikcija i povećanje krvnog pritiska, praćeni mučninom, zamućenjem vida i glavoboljom, a vazospazam koronarnih arterija može izazvati anginu.

Metilergometrin je polusintetski derivat ergometrina, prirodnog alkaloida ražene glavnice (Secale cornutum). Razlika je u jednoj metilnoj grupi. Od svih prirodnih i polusintetskih alkaloida ražene glavnice ima najbrže i najsnažnije delovanje na uterus. Kao i ergometrin pojačava i umnožava ritmičke kontrakcije materice i progresivno pojačava tonus njene muskulature. Delovanje metilergometrina nešto je duže i jače od delovanja ergometrina.  

Koristi se u iste svrhe kao i ergometrin. Za razliku od ergometrina koristi se u situacijama kada je neophodan hitan efekat. Dolazi u obliku rastvora i injekcija.

Prostaglandini grupa E i F izazivaju koordinirane kontrakcije tela gravidne materice, dok istovremeno relaksiraju grlić materice. E i F prostaglandini sa sigurnošću mogu izazvati prekid trudnoće u prvom i drugom trimestru. U porodiljstvu se najčešće koriste dinoproston, karbopsrost, gameprost ili misoprostol. Dinoproston se može davati intravaginalno u obliku gela ili tableta, ili ekstraamnioski, kao rastvor. Karboprost se daje kao duboka intramuskularna injekcija. Gemeprost ili misoprostol se daju intravaginalno.

Neželjena dejstva mogu biti bol u materici, mučnina i povraćanje, koji se mogu javiti kod 50% bolesnica kod kojih se ovi lekovi koriste za veštačku indukciju prekida trudnoće. Dinoprost može biti uzročnik kardiovaskularnog kolapsa ukoliko dospe u cirkulaciju posle intraamnionske injekcije.