Mamografija

Mamografija je danas najbolji načina za rano otkrivanje raka dojke kod žena starijih od 35-40 godina, a to je doba iznad koje učestalost raka dojke počinje naglo da raste. Kod žena starijih od 40 godina redovinim mamografskim pregledima rak dojke može se otkriti i do dve godine pre nego što tumor toliko naraste da se može napipati.

Šta je mamografija?

Mamografija je neinvazivna, rendgenska metoda pregleda dojki, kod koje se koristi specijalno građen rendgenski aparat (mamograf), sa posebno konstruisanom rendgenskom cevi koja emituje zrake male energije (oko 20 kV).

Upotrebljava se kao klinička mamografija - u dijagnostici nejasnih kliničkih nalaza kod simptomatskih bolesnica, mamografija za rano otkriće raka dojke - u dijagnostici klinički okultnog karcinoma i kao screening mamografija - kod asimptomatskih pacijentica.

Sprovodi se uglavnom kod žena starijih od 40 godina ali po potrebi može se raditi i ranije. Ne ograničavaju godine primenu mamografije, nego građa dojke. Dojke sa mnogo gustog, žlezdanog tkiva kao što je u mlađih žena često su neprikladne za mamografsku pretragu. Sigurnost dijagnostike može biti svega 65 %. To je i razlog da se kod mlađih žena češće radi ultrazvuk dojki. Sigurnost mamografije je međutim kod starijih žena visoka, oko 85 %, a u kombinaciji s ultrazvukom iznosi i do 95%. 

Kako izgleda pregled?

Mamografija se obavlja prvih dana nakon prestanka menstruacije. Svaka dojka se slika u dva smera, dakle ukupno se urade četiri slike. Dojka se postavi na film i pažljivo komprimuje jer je snažna kompresija dojki tokom mamografije izuzetno važna u cilju dobijanja slike zadovoljavajućeg  kvaliteta.

Kompresija, iako neugodna , značajno poboljšava vidljivost različitih patoloških procesa. Nakon slikanja slike se razviju a očitava ih rendgenolog-radiolog. Sama procedura slikanja nije bolna i brzo je gotova. Ne treba se bojati zračenja jer moderni mamografski aparati zrače jako malo. Isto tako mamografija svojim zračenjem ne može izazvati rak dojke.

Sledeći mamografski nalazi ukazuju na malignost

• Povećana gustina
• Nepravilne ivice čvora
• Nepravilne nakupnine kalcijuma oko čvora (mikrokalcifikati)

Mamografija se u slučaju pojave bilo kakvih sumnjivih simptoma ili uočljivih ili palpabilnih promena može i treba uraditi kod svih pa i mlađih žena, ali tada je treba uraditi između 4. i 8. dana od početka menstrualnog krvarenja kada su dojke najmanje nabrekle.

Gotovo uvek je kod mlađih žena mamografiju potrebno dopuniti ultrazvučnim pregledom, a neki stručnjaci čak ultrazvučni pregled preporučaju kao bolju i jedinu metodu za pregled i rano otkrivanje tumora kod mlađih žena. Mamografiju uvek treba učiniti pre bilo kakvih intervencija na dojki kao što su punkcije ili biopsije (uzimanje uzorka tkiva hirurškim putem).

Razlikuju se

• Nativna mamografija, kod koje se obavlja snimanje dojki bez upotrebe dodatnih pomoćnih ili kontrastnih sredstava,
• MR-mamografija i
• Scinti-mamografija.

Nativna mamografija

Kod nativne mamografije vrlo je važno pravilno nameštanje dojki kod snimanja. Pri tome se obavezno koriste dva položaja: profilni i kraniokaudalni. Veoma je bitno prikazati celu dojku.

Dijagnostička tačnost ove metode procenjuje se na 85 - 90%.  Procenat lažno pozitivnih mamograma (koji pokazuju nešto abnormalno kad toga nema) je 6 - 10%. Galaktografija je vrsta mamografije kada se koristi kontrastno sredstvo koje se ubrizgava u mlečne kanaliće. Tehnika je naročito pogodna kod patološkog iscedka iz bradavica dojke.

MR-mamografija (MRM)

Scinti-mamografija

Scinti-mamografija je nuklearno-medicinski pregled, što znači da se radioaktivna test-supstanca (methoxy-isobutyl-isonitril MIBI vezan na tehnecijum-99m) injicira intravenski, i potom prati njeno nakupljanje u dojkama. Osetljivost ove metode je 80 - 96% i specifičnost 84 - 100%, a primena je ograničena kod vrlo malih karcinoma.

Naročito se preporučuje kod mladih pacijentica s vrlo gustim žlezdanim parenhimom, gde je nalaz nativne mamografije negativan.

Pogledajte sva pitanja i odgovore u vezi sa mamografijom.