Poremećaj govora kod osoba sa autizmom

Uzroci autizma | Klinička slika | Dijagnostika | Poremećaj govora kod osoba sa autizmom

Spektar autističnih poremećaja (ASD) karakteriše se postojanjem abnormalnog ili oštećenog razvoja koji se manifestuje pre treće godine života. Karakteriše se oblikom patološkog funkcionisanja u svim oblastima društvenih interakcija, komunikaciji i repetitivnom ponašanju.

Autizam je sve češći razvojni poremećaj kod dece, što kod roditelja uliva strah. Stoga je očigledna potreba da se javno govori o autizmu, kako zbog informisanja o ovom stranju, tako i radi prihvatanja i prepoznavanja autizma u zajednicama na adekvatan način - način koji prija pacijentu.

Uzroci autizma

Ne postoji jedan poznati uzrok razvoja autizma. Može biti više razloga, a oni ne moraju biti isti kod sve dece. Generalno, uzrok autizma je idiopatski, odnosno nepoznat.

U literaturi se, prema mišljenju velikog broja autora i studija, kao mogući uzroci autizma pominju:

• genetska predispozicija (povećana prevalencija autizma kod jednojajčanih blizanaca, retka genetska stanja kao što su tuberozna skleroza i fragilni X hromozom),
• virusne infekcije (herpes encefalitis, rubeola),
• metabolička stanja,
• sindromi,
• urođene anomalije.

Klinička slika autizma

Tri glavne karakteristike autizma su:

• narušene socijalne interakcije,
• nerazvijena govorna i gestikularna komunikacija,
• ograničeno, stereotipno i ponavljajuće ponašanje.

Osobe sa autizmom ispoljavaju poremećaje u:

• socijalnoj interakciji (nedostatak kontakta očima, nedostatak osmeha, nedostatak pažnje, povlačenje u sebe, nedostatak empatije),
• komunikaciji (nedostatak ili poremećen ekspresivni i receptivni govor, eholalija, loša vokalna prozodija, inverzija zamenica),
• motoričkim sposobnostima (fini i grubi motorički poremećaji, kašnjenje u motoričkom razvoju, poteškoće u koordinaciji),
• senzornim sposobnostima (proprioceptivni i vestibularni problemi, preosetljivost),
• kognitivnim sposobnostima (nedostatak zamišljene igre, intelektualni poremećaji, poremećaji pažnje, poteškoće u učenju, poteškoće u rešavanju problema),
• problematičnom ponašanju (autoagresija, agresija, poremećaji spavanja, netolerancija na hranu),
• emocionalnim sposobnostima (poremećaji u procesu izražavanja i prepoznavanja emocija, poremećena emocionalna regulacija, nedostatak i/ili preterano izražavanje uzbuđenja, depresije, anksioznosti),
• stereotipnom i repetitivnom ponašanju.

Dijagnostika i tretman autizma

Rana dijagnoza i rani tretman su od velikog značaja za autizam. Roditelji, vaspitači i nastavnici su ti koji prvi primećuju da je dete drugačije od druge dece i da izgleda kao da „živi u svom svetu“. Zatim se nastavlja proces traženja stručne pomoći i postavljanja dijagnoze.

U proces dijagnostike i tretmana uključeni su dečji psihijatar, neurolog, neuropsihijatar, pedijatar, logoped, genetičar, psiholog, defektolog I otorinolaringolog - audiolog, kao i drugi stručnjaci. Međutim, zvaničnu dijagnozu autizma sprovodi psihijatar.

Tretman autizma nije isti za sve osobe sa autizmom. Plan i program za osobu sa autizmom kreira se individualno - u odnosu na potrebe i stanje pacijenta. Generalno, tretman se sastoji od medikamentoznog tretmana, logopedskog tretman, specijalne edukacije i rehabilitacije, bihejvioralne terapije, psihoterapije, muzikoterapije, art terapije, radne terapije, biomedicinskog tretmana, podrška i edukacija porodici, kao i druge vrste terapije.

Poremećaji govora i jezika kod osoba sa autizmom

Poremećaji govora i jezika su jedna od glavnih karakteristika autizma. Kod osoba sa autizmom govorno-jezički razvoj može zaostajati, biti zaustavljen nakon normalnog razvoja ili se uopšte, nikada ne razvija. Problemi nastaju u receptivnom i ekspresivnom govoru, odnosno u razumevanju i izražavanju zastupljenom u svim oblicima komunikacije.

Govor dece sa autizmom ne samo da je zaostao u razvoju, već je potpuno drugačiji od normalnog govora i od govora kod intelektualnih smetnji.

Kao govorno-jezičke poremećaje kod autizma možemo navesti:

• oskudnu vokalizaciju,
• eholalije (neposredno ili odloženo ponavljanje pojedinih reči i fraza),
• ideoglosalni govor (nerazumljiv govor za okolinu, osim za majku),
• monoton govor poremećenog ritma, poremećaj glasa i fonacije govora u intenzitetu, visini i boji glasa,
• opšti poremećaj prozodije,
• pragmatični deficiti,
• idiosinkratična upotreba jezika,
• problemi sa jačinom glasa,
• poremećaji artikulacije, prenaglašena ili opuštena artikulacija, artikulacija sa izostavljanjem i izobličenjem glasova,
• pojava neologizama,
• neadekvatna upotreba zamenica, teškoće u savladavanju ličnog „ja“,
• agramatizam,
• nerazvijeno ili nedovoljno razvijeno unutrašnjo predviđanje,
• nedostatak ili poremećen konverzacijski govor,
• nedostatak spontanog govornog izražavanja.

Kao dodatne poremećaje pisanog izražavanja, mogu se navesti finomotorički poremećaji, grafomotorički poremećaji, poremećaji lateralizacije i koordinacije, teškoće čitanja, pisanja i crtanja.

Zaključujem da decu sa autizmom treba prihvatiti kao i svu drugu decu i ponuditi im svoju ljubav i pomoć pri savladavanju svakodnevnih, govornih teškoća. Rana dijagnostika i adekvatna terapija mogu poboljšati kvalitet govora, ali i socijalne veštine pacijenta.